سلامتی چیست ؟
عبارتست از رفاه کامل جسمی، روانی و اجتماعی، نه فقط نبودن بیماری و معلولیت، شخص سالم کسی است که علاوه بر سلامت جسم از سلامت روان نیز برخوردار بوده و از نظر اجتماعی و روحی در آسایش باشد.
بهداشت چیست ؟
بهداشت عبارتست از نگهداری و ارتقای سلامت و پیشگیری از بیماریها و افزایش قدرت روحی، جسمی و اقتصادی در افرادی که به علت بیماری ناتوان شدهاند.
بهداشت عمومی چیست ؟
یکی از فعالیتهای سازمان یافته اجتماعی است که به منظور حفظ، ارتقاء و بازسازی سلامت افراد انجام میگیرد و در برگیرنده خدماتی است که به کل جامعه ارایه میشود.
بهداشت فردی چیست ؟
شامل دستورالعملهایی است که در جهت تأمین، حفظ و ارتقای بهداشت و سلامتی فرد بکار میرود.
: بهداشت پوست
پوست یکی از اعضاء مهم و وسیع بدن است. که حاوی غدد مواد چربی است، در نتیجه فعالیت این غدد، آب، مواد زائد، املاح و مقداری چربی از طریق پوست از بدن دفع میشود. دفع مواد مزبور به همراه فعالیت باکتریهایی که در نقاط مختلف پوست، خصوصاً در نواحی گرم و مرطوب زندگی میکنند سبب تخمیر مواد موجود در عرق و پوست میشوند. به این ترتیب بوی نامطبوعی ایجاد مینماید که جهت رفع آن، اقداماتی باید انجام داد.
فعالیت غدد مولد عرق در سنین بلوغ فوقالعاده زیاد بوده و با ورزش، گرمی هوا، پوشیدن لباسهای ضخیم، خستگی، عصبانیت، نگرانی، هیجان، بیشتر میشود و به منظور محافظت از پوست و رعایت بهداشت توجه به موارد زیر ضروری است:
هر کس باید بدن خود را حتیالامکان همه روزه یا حداقل هفتهای دوبار با آب و صابون بشوید.
تعداد دفعات استحمام با توجه به دمای هوای، میزان فعالیت، آلودگی هوا و محل کار متفاوت است .
شستشوی بدن با آب و صابون، پوست را از وجود مواد زائد پاک میکند. مواد قلیایی موجود در صابون، سبب حل شدن در چربیها و مواد زائد موجود بر پوست شده و جلوی انسداد منافذ پوستی را میگیرد.
استحمام با آب گرم نه تنها سبب بهتر حل شدن مواد زائد و نرمی و لطافت پوست میشود بلکه رفع خستگی عضلانی و افزایش خون گیری پوست را نیز شامل میشود.
استحمام، بلافاصله پس از صرف غذا، موجب گشاد شدن عروق پوست بدن شده و خون را از معده و دیگر اندامهای داخلی متوجه پوست میکند.
برای استفاده از انواع صابون و شامپو باید به نوع پوست (چرب، خشک، معمولی) توجه کرد.
استفاده از وسایل شخصی در استحمام ضروریست . چرا که استفاده مشترک از این وسایل سبب انتقال بیماریهای عفونی و قارچی میشود.
از آنجا که بسیاری از بیماریهای انگلی و عفونتهای رودهای از طریق دستها و ناخنهای آلوده انتشار مییابند، شستن صحیح دستها و کوتاه کردن ناخنها بطور مرتب ضروری است .
قبل از غذا خوردن، طبخ غذا، هنگام آماده کردن ظروف و وسایل سفره، بعد از رفتن به توالت و دست زدن و نظافت کردن حیوانات ـ باغبانی و زراعت و پس از ملاقات و تماس با بیماران مبتلا به بیماریهای واگیر، شستن صحیح دستها، توصیه میشود.
عادات جویدن ناخن غیر بهداشتی بوده و سبب ابتلای فرد به بسیاری از بیماریها خواهد شد.
شست و شوی روزانه پاها، از تجزیه عرق و بوی نامطبوع پا جلوگیری میکند.
استفاده از کفش مناسب به نحوی که هیچگونه فشاری به پا وارد نکرده و سبب تغییر فرم طبیعی استخوان بندی پا نشود، از نکات مهمی است که باید در مورد سلامت پا و ستون فقرات، بدان توجه نمود.
: بهداشت مو
ـ موی سالم، ظاهری درخشان، مرتب و قابل انعطاف دارد نکات اساسی که در بهداشت مو باید مورد توجه قرار گیرد عبارتند از:
نوع شامپو و سایر مواد پاک کننده مهم بوده و انتخاب صحیح آنها با توجه به مشخصات مو، به ویژه میزان چرب بودن آنها است و باعث تقویت رشد مو و سالم ماندن آنها میشود.
برس کشیدن روزانه موها باعث تشدید سرعت جریان خوندر پوست سر شده و از جمع شدن گرد و غبار و مواد زائد در پوست سر جلوگیری به عمل میآورد.
شوره سر با شستن مرتب موها، شانه کردن و برس زدن قابل کنترل خواهد بود.
پس از شست شوی موها، برای خشک کردن آنها باید از مالش شدید با حوله خودداری شود و بجای آن، موها را با فشار دادن به حوله خشک کرد.
دفعات شست و شوی موها به نوع آن (چرب ـ خشک ـ معمولی) بستگی دارد.
: بهداشت چشم
ـ اختلال در بینایی، سبب کاهش ارتباط فرد با محیط و توان یادگیری وی میشود. به منظور پیشگیری از بروز اختلال در قوه بینایی، رعایت این نکات بهداشتی ضروری است :
استفاده از حوله شخصی و تمیز، در پیشگیری از عفونتهای چشمی، امری بسیار مهم است.
هنگام مطالعه میبایست از نور کافی که از پشت سر و طرف چپ میتابد، استفاده نمود و فاصله چشمها از سطح مطالعه باید بین ۴۵ـ۳۰ سانتی متر باشد.
در صورت بروز عوارضی مانند تاری دید، اختلال در قدرت بینایی، خستگی در هنگام مطالعه و … سریعاً به چشم پزشک مراجعه کنید.
مصرف غذاهای متنوع و مناسب، خصوصاً غذاهای حاوی ویتامین A ، در سلامت چشمها نقش اساسی دارد.
در صورت مشاهده هر گونه اختلال در ظاهر چشمها، اعم از افتادگی پلک، قرمزی، تورم، انحراف و … باید سریعاً به پزشک مراجعه نمود.
در صورت ورود اجسام خارجی و یا مواد شیمیایی به چشمها از مالش آنها خودداری نمایید و سریعاً چشم را با مقادیر فراوان آب، شست و شو داده و با یک گاز تمیز پوشانده و سریعاً به پزشک مراجعه نمایید.
برای شست و شوی چشم از ماساژ آن به هنگام شست و شو، جداً خودداری نمایید. بهترین راه این است که پلک ها را از دو طرف کنار زده و چشم را در زیر شیر آب نگهدارید.
: بهداشت گوش
گوش عضو شنوایی و حفظ تعادل بدن است مراقبت از عضو شنوایی از سنین کودکی، اهمیت زیادی دارد.
معاینات ادواری قدرت شنوایی در دانشآموزان، بسیار مهم است و از افت تحصیلی جلوگیری میکند.
هر گونه درد گوش و یا ترشح چرکی از آن را به پزشک ارجاع دهید. عدم درمان و یا در مان ناقص عفونتهای گوش میانی خصوصاً در اطفال، ممکنست منجر به بروز مننژیت (عفونت مغزی) و یا کاهش شنوایی دائمی شود.
برای پاک کردن گوش از گوش پاک کنهای استاندارد استفاده نمایید. قبل از استفاده از گوش پاک کن از محکم بودن پنبه نوک آن اطمینان حاصل کنید. استفاده از وسایل تیز و زبر برای پاک کردن گوش سبب آسیب به مخاط مجرا و بروز خونریزی و عفونت میشود.
در صورت ورود اجسام خارجی در گوش، اول سعی نمایید با قرار دادن گوش به سمت پایین و تکان دادن آرام سر و لاله گوش آن را خارج نمایید. در صورتی که با این اقدامات موفقیت حاصل نگردید از سایر اقدامات و دست گاری جداً خودداری نمایید. زیرا ممکنست سبب آسیب به پرده گوش و یا بدتر شدن وضعیت شود. در این حالت باید سریعاً به پزشک مراجعه نمود.
جهت تسکین گوش درد، هرگز از دود سیگار و یا مواد مخدر استفاده ننمایید
: بهداشت دهان و دندان
ـ برای آنکه دندانهای سالمی داشته باشید، رعایت نکات زیر ضروری است:
تغذیه مناسب:تغذیه مناسب در سنین مناسب موجب استحکام و رشد مناسب دندانها میشود. در بیشتر غذاهایی که هر روز میخوریم مقداری ماده قندی وجود دارد. مانند: نان، برنج، عسل، مربا، شکر، قند، شکلات، آب نبات، بیسکویت، بستنی و میوههای شیرین. وقتی یک ماده قندی میخوریم، بزاق دهان روی آن اثر میکند تا آن را هضم کند. میکروبهایی هم که در پلاکهای دندانی وجود دارند از این مواد قندی تغذیه میکنند(میکروبهای موجود در دهان بر روی نقاط خاصی از دندان تجمع نموده و تشکیل پلاکهای میکروبی روی دندان را میدهند)
دراثر فعالیت میکروبها، اسید تولید میشود. هر قدر خوردن مواد قندی بیشتر طول بکشد یا تعداد دفعات مصرف آن بیشتر باشد، اسیدی بودن بزاق هم طولانیتر خواهد شد. اسیدی که به علت خوردن مواد قندی ایجاد میگردد، رفته رفته مینای دندان را حل میکند و باعث پوسیدگی دندان میشود.
استفاده از مسواک و نخ دندان: هدف اصلی از مسواک کردن، پاک کردن پلاک میکروبی از روی دندانها و لثه است. درست
مسواک کردن وقتی است که تمام سطوح دندانها و لثه به خوبی مسواک زده شود. با رعایت نکات زیر میتوان به خوبی و به درستی مسواک کرد.
الف ) انتخاب یک مسواک خوب با موهایی از جنس نایلون نرم و مرتب و منظم .
ب ) خمیر دندانی با قدرت پاک کنندگی و حاوی فلوراید
ج ) روش صحیح مسواک زدن
د ) استفاده از نخ دندان
فلوراید و نقش آن در پیشگیری از پوسیدگی دندان : فلوراید، عنصری است که در زنجیره طبیعت از حمله خاک، آب، هوا، مواد غذایی، گیاهان، میوهها و حبوبات یافت میشود.
فلوراید در ساختمان مینای دندان وارد شده و با آن ترکیب میشود و بنابراین ساختمان بسیار مقاومی ایجاد میکند که باعث میشود مینای دندان در برابر اسیدهای پوسیدگی زا حلالیت کمتری داشته باشد در این حالت دندان نسبت به پوسیدگی مقاوم شده، کمتر دچار پوسیدگی میگردد.
آنچه باید در بهداشت دهان و دندان دانست
ـ مواد قندی را فقط در وعدههای غذایی مثل صبحانه، ناهار و شام بخورید و در فاصله دو وعده غذا تا آنجا که ممکنست از خوردن مواد قندی پرهیز کنید. هر قدر دفعات خوردن مواد قندی بیشتر باشد، خطر پوسیدگی دندانها هم بیشتر میشود.
ـ از آنجا که شیر و لبنیات دارای مادهای بنام کازئین هستند که از تشکیل اسید توسط پلاک میکروبی جلوگیری میکند، مصرف روزانه این مواد برای جلوگیری از پوسیدگی دندانها توصیه میشود.
ـ بعد از مصرف هر نوع ماده قندی، بهتر است بلافاصله دندانها را مسواک کرد. و اگر مسواک در دسترس نباشد حتماً باید چند مرتبه دهان و دندانها را با آب شستشو داد.
ـ خمیر دندانها حاوی موادی هستند که ضمن خوشبو کردن دهان، به برداشت بیشتر پلاک میکروبی و باقی ماندههای غذایی از روی دندانها کمک مینماید.
ـ برای تمیز کردن سطوح بین دندانی هیچوقت از چیزهای سخت و نوک تیز مثل سنجاق و چوب کبریت استفاده نکنید.
ـ معمولاً از یک مسواک نمیتوان بیشتر از ۴ـ۳ ماه استفاده کرد چون موهای آن خمیده و نامنظم میشود.
ـ استفاده نمک خشک، جوش شیرین یا سایر پودرها برای مسواک کردن درست نیست و باعث ساییدگی مینای دندان و خراشیده شدن لثه میشود.
ولی استفاده از آب نمک رقیق (۱۲قاشق چایخوری در یک لیوان آب جوشیده سرد شده)، مفید است اما نمیتواند جایگزین مسواک و خمیر دندان شود.
ـ چون خردههای مواد غذایی و میکروبها روی سطح زبان جمع میشوند، بهتر است هر چند روز یکبار روی زبان را هم با مسواک تمیز کرد.
ـ پزشکان مسواکهای نرم را توصیه میکنند. چون مسواک های زبر باعث تحریک لثه و سایش دندانها میشود.
ـ هر فردی باید روزی دوبار و هر بار به مدت ۱۰ـ۷ دقیقه مسواک بزند
ـ اگر چه ناراحتیهای گوارشی، کلیوی، تنفسی، خونی، هورمونی و سوء تغذیه میتواند باعث بدبویی دهان شود، لیکن مهمترین عامل بوی بد دهان رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان و ابتلا به بیماریهای لثه و پوسیدگی دندان است.
برای این کار، مسواک را در عقب زبان قرار دهید و به طرف جلو بکشید چند بار این عمل را انجام دهید. تمیز کردن زبان نقش مهمی در از بین بردن بوی بد دهان دارد.
ـ توجه داشته باشید که هیچوقت مسواک خیس را در جعبه سربسته نگذارید. چون هوای داخل جعبه دم میکند و باعث رشد میکروبها میشود.
ـ با مسواک کردن نمیتوان سطوح بین دندانی را به خوبی تمیز کرد. برای کار باید از نخ دندان استفاده کرد که قبل از آن باید دستها را با آب و صابون شست .
ـ برای تمیز کردن سطوح بین دندانی هیچوقت از چیزهای سخت و نوک تیز مثل سنجاق و چوب کبریت استفاده نکنید.
ـ اگر موقع مسواک زدن و نخ دندان کشیدن دندان، درد خونریزی داشتید، نگران نباشید و مسواک کردن یا نخ کشیدن را ترک نکنید. در اکثر مواقع با ادامه این کار و سالم شدن لثه، درد و خونریزی هم از بین میرود. اگر درد و خونریزی پس از یک هفته از بین نرفت به پزشک مراجعه کنید.
گردو و مغز
ظاهر گردو شباهت زیادی به مغز انسان دارد. گردو تنها خشکباری است که حاوی مقادیر قابل توجه ای از اسید های چرب امگا 3 می باشند. مصرف این اسید های چرب از بیماری دمانس(dementia) جلوگیری می کند. محققین آمریکایی نشان دادند عصارۀ گردو سبب از بین رفتن پلاک های پروتئینی تشکیل شده بر اثر بیماری آلزایمر می شود. محققین دانشگاه Tufts در بوستون دریافتند مصرف گردو برخی علائم پیری مغز را معکوس و درمان می کند.
هویچ و چشم
یک برش از هویج شباهت زیادی به طرح عنبیۀ چشم ما دارد. شباهت بسیاری در مورد تأثیر مصرف روزانۀ هویچ بر بینایی وجود دارد. رنگ نارنجی هویچ به علت وجود رنگدانۀ بتاکاروتن است که مصرف آن باعث کاهش خطر ابتلأ به آب مروارید می شود. بتا کاروتن از تخریب ماکولا (مشکل بینایی مرتبط با سن) جلوگیری میکند.
از هر چهار نفر بالای 65 سال، یک نفر به این بیماری دچار می شود. این بیماری عمده ترین علت نابینایی در انگلیس است .
قارچ و گوش
تا به حال به شباهت یک برش از قارچ و شکل گوش انسان توجه کرده اید؟ می توانید حدس بزنید که شاید وجود این شباهتها کلید راهنمایی برای انسان از طرف خدا باشد.
با اضافه کردن قارچ به برنامۀ غذایی خود شنوایی تان را بهبود دهید. قارچ یکی از معدود مواد غذایی است که حاوی ویتامین D می باشد. این ویتامین برای سلامت استخوانها بخصوص استخوانهای کوچک درون گوش که انتقال دهندۀ صدا به مغز هستند، بسیار مهم است.
با خوردن موز خود را تشویق به خوشحال بودن نماید و لبخند را بر روی لبان خود
بیاورید. این میوه مشهور حاوی اسید آمینه ای بنام تریپتوفان است. این ماده بعد از
هضم به سروتونین که یک انتقال دهندۀ عصبی است، تبدیل می شود. این ماده
مهمترین مادۀ شیمیایی تنظیم کنندۀ حالات روحی فرد است. اکثر داروی های ضد
افسردگی با تنظیم تولید سروتونین اثر خود را اعمال می کنند. هر چه میزان
سروتونین در خون بیشتر باشد فرد در حالت روحی بهتری قرار دارد.
گوجه فرنگی و قلب
دقت کنید به گوجه فرنگی … وقتی از وسط نصف میکنید میبینید که بسیار شبیه به قلب انسان است! گوجه فرنگی قرمز رنگ غالباً دارای 4 حفره مانند قلب ما می باشد.
گوجه فرنگی منبع بسیار خوبی از لیکوپن است. این مادۀ شیمیایی گیاهی سبب کاهش خطر ابتلأ به بیماری قلبی و چندین نوع سرطان می شود. تحقیقات نشان می دهد زنانی که میزان لیکوپن در خون آنها زیاد است 30% کمتر از زنانی که لیکوپن کمتری دارد به بیماریهای قلبی مبتلا می شوند. نتایج آزمایشگاهی نشان می دهد لیکوپن سبب کاهش کلسترول LDL (کلسترول بد) می شود. محققین کانادایی اعلام کردند شواهد متقاعد کننده ای در تأثیر لیکوپن و جلوگیری از بیماری عروق کرونر یافته اند.